KEDUDUKAN ISLAM DI DALAM PERLEMBAGAAN DI BEBERAPA NEGARA ISLAM: KAJIAN DI MALAYSIA, INDONESIA, MESIR, DAN PAKISTAN

1.1 Pendahuluan

Kebanyakan orang-orang Islam di dunia ini mengetahui dengan kewujudan negara-negara Islam. Tetapi apa yang menjadi persoalannya ialah mengenai kedudukan Islam di dalam negara-negara tersebut, adakah masyarakat Islam menyedari tentang sejauh mana kedudukan Islam di sebuah negara yang dikatakan dengan sebuah nama negara Islam. Adakah Islam hanya diamalkan secara keseluruhan atau diamalkan dalam erti kata setakat ibadat-ibadat khusus sahaja.

Persoalan sama ada sesebuah negara Islam itu mengamalkan Islam secara keseluruhannya atau sekadar dimajlis-majlis tertentu sahaja ataupun di dalam upacara-upacara yang hanya melibatkan umat Islam sahaja akan dapat diketahui dengan melihat kepada peruntukan yang telah ditetapkan di dalam Perlembagaan negara-negara masing-masing.

Oleh yang demikian kertas kerja ini akan mengupas mengenai kedudukan Islam di dalam Perlembagaan negara-negara Islam, walau bagaimanapun skop kajian hanya terbatas kepada beberapa buah negara sahaja iaitu Malaysia, Indonesia, Mesir dan juga Pakistan.


2.1 Pengenalan Mengenai Islam di dalam Perlembagaan Malaysia

Diantara cirri-ciri penting di dalam Perlembagaan Malaysia ialah Islam merupakan agama bagi Persekutuan. Dalam Perlembagaan Malaysia terdapat beberapa peruntukan yang boleh menjelaskan kedudukan Islam dalam Perlembagaan. Peruntukan ini bergantung kepada sejauh mana ia diberi kedudukan dalam Perlembagaan sebagai undang-undang utama Persekutuan (perkara 4(1). Peruntukan Islam dalam Perlembagaan tidak bebas daripada peruntukan-peruntukan lain. Perkara 3(4) Perlembagaan Malaysia ada menyatakan bahawa tiada apa-apa dalam Perkara 3 (mengenai agama Islam) mengurangkan kuasa mana-mana peruntukan lain dalam Perlembagaan.

3.1 Latar Belakang Peruntukan Agama Islam

Peruntukan agama Islam sebelum merdeka pertama kalinya dimasukkan ke dalam Perlembagaan bertulis Terengganu 1911 dan Perlembagaan Johor 1895. Persoalan sama ada peruntukan Islam sebagai agama Persekutuan perlu dimasukkan dalam Perlembagaan Persekutuan telah ditimbang oleh Suruhanjaya Reid ketika mana negara berada diambang kemerdekaan. Majoriti anggota Suruhanjaya tidak mencadangkannya setelah mengambil kira pandangan Raja-raja Melayu dan memandangkan kedudukan agama Islam sudah dianggap kukuh kerana telahpun menjadi agama negeri sebelum itu. Namun demikian peruntukan Islam dan kebebasan beragama akhirnya diterima berasaskan pandangan Jawatankuasa Kerja, dan sebenarnya pandangan ini telah dicadangkan oleh parti Perikatan dan telah mendapat sokongan daripada salah seorang anggota Suruhanjaya Perlembagaan iaitu Hakim Abdul Hamid dalam note of dissent beliau kepada Suruhanjaya Reid.

Ketika Tanah Melayu mencapai kemerdekaan, masyarakat pada ketika itu adalah berbilang kaum yang terdiri daripada orang-orang Melayu yang diwakili UMNO, orang-orang Cina yang diwakili MCA dan orang-orang India yang diwakili MIC. Peruntukan Perlembagaan antaranya adalah berkaitan dengan kedudukan agama Islam dan kebebasan beragama adalah hasil daripada tawar-menawar dan persetujuan berbagai-bagai kaum. Islam diterima sebagai agama Negara oleh orang-orang Cina dengan syarat diberi jaminan kebebasan beragama. Jaminan ini dipersetujui oleh orang-orang Melayu selama mana hak penyebaran agama bukan Islam tidak ditujukan kepada orang-orang Islam. Hasil daripada persetujuan tersebut Perkara 3(1) telah dimasukkan dalam Perlembagaan Merdeka iaitu Islam adalah agama bagi Persekutuan, tetapi agama-agama lain boleh diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian persekutuan. Hak kebebasan agama dipekukuhkan di bawah perkara 11(1), tetapi dengan dikenakan syarat penyebaran apa-apa kepercayaan atau agama bukan Islam tidak dibenarkan dilakukan dikalangan orang-orang Islam (perkara 11(4).

Apabila Malaysia hendak ditubuhkan dengan menggabungkan Negeri-Negeri Sarawak, Sabah dan Singapura dengan Tanah Melayu, kerisauan dan bangkangan sekali lagi disuarakan oleh penduduk bukan Islam yang membentuk majoriti penduduk negeri tersebut mengenai Perkara 3, kerana mereka takut dikuasai oleh orang-orang Melayu baragama Islam. Suruhanjaya Cobbold mencadangkan supaya peruntukan itu tidak dipakai untuk Sabah dan Sarawak. Perkara ini telah dibincangkan dalam intergovernmental committee 1962 dan semua pihak sekali lagi bersetuju dengan peruntukan tersebut dan penegasan dinyatakan secara khusus dalam report of the governmental committee 1962. penegasan yang sama juga telah diberikan kepada Perkara 11 iaitu peruntukan tambahan mengenai kebebasan beragama .


4.1 Perlembagaan Sebagai Undang-Undang Tertinggi Negara

Perlembagaan merupakan undang-undang tertinggi Negara di Malaysia. Perkara 4(1) Perlembagaan Persekutuan telah memperuntukan:

“Perlembagaan ini adalah undang-undang utama Persekutuan dan apa-apa undang-undang yang diluluskan selepas hari merdeka dan yang berlawanan dengan Perlembagaan hendaklah terbatal setakat mana yang berlawanan itu”

Manakala dalam perkara 75 Perlembagaan Persekutuan telah memperuntukan bahawa:

“jika undang-undang negeri berlawanan dengan undang-undang Persekutuan maka undang-undang persekutuan hendaklah dipakai, manakala undang-undang negeri adalah terbatal setakat mana undang-undang itu berlawanan dengan undang-undang Persekutuan.

Selain daripada peruntukan itu, perlu dinyatakan juga bahawa dalam Perkara 160 Perlembagaan Persekutuan, takrif undang-undang yang terkandung dalam Perlembagaan tidak menyebut undang-undang Islam. Dengan tidak adanya peruntukan yang tidak jelas itu, maka persoalan yang timbul ialah mengenai apa yang dikehendaki oleh peruntukan Perkara 3(1) yang menyebut Islam sebagai agama bagi persekutuan.


5.1 Pemahaman Umum Mengenai Islam Sebagai Agama Persekutuan

Menurut Profesor Ahamad Ibrahim, peruntukan Perkara 3 merupakan antara yang terpenting dalam Perlembagaan. Ini adalah kerana banyak salah faham berlaku mengenai tafsirannya yang diantaranya ialah mengenai pendapat yang menyatakan bahawa setiap ucapan rasmi di Persekutuan mesti diselitkan dengan unsur-unsur amalan daripada agama Islam. Tafsiran seperti ini adalah tidak benar sama sekali kerana perkara 3 memberi kebebasan yang meluas untuk penganut-penganut agama lain dalam mengamalkan kepercayaan mereka masing-masing.

Dalam menyempurnakan pentakrifan dalam perkara 3 (1) tersebut, ia sangat penting untuk di baca bersama dengan Perkara 11. Ini adalah disebabkan kerana kedudukan Islam sebagai agama Persekutuan hanya akan dapat difahami sekiranya di baca bersama dengan perkara 11. Perkara 11(1) Perlembagaan Persekutuan memperuntukan bahawa tiap-tiap orang adalah berhak menganuti serta mengamalkan agamanya dan tertakluk kepada fasal (4) untuk mengembangkannya.

Apabila diteliti kepada perkara 11 ini, maka satu persoalan akan timbul iaitu sejauh mana dan setakat mana yang dikatakan Islam sebagai agama persekutuan itu diamalkan dan dilindungi. Fasal (4) dalam Perkara 11 telah memperuntukan bahawa undang-undang negeri dan undang-undang Persekutuan boleh mengawal dan menyekat pengembangan mengenai apa-apa iktikad atau kepercayaan agama daripada kalangan orang yang menganuti agama Islam.

Peruntukan ini merupakan satu perlindungan dan sekatan ke atas hak orang ramai untuk menyebarkan agama mereka (jika agama itu bukan agama Islam) kepada orang lain di dalam Persekutuan (jika mereka adalah orang Islam). Untuk tujuan tersebut negeri-negeri telah meluluskan enakmen-enakmen bagi mengawal dan menyekat penyebaran agama lain kepada kalangan orang Islam.

Fasal (4) dalam Perkara 11 juga telah memperuntukan bahawa tiada sesiapa pun yang boleh dipaksa membayar apa-apa cukai jika pendapatan daripada cukai itu adalah digunakan khas sama kesemuanya atau sebahagiannya bagi maksud sesuatu agama yang lain daripada agamanya sendiri. Oleh itu tiap-tiap kumpulan agama berhak menguruskan hal-ehwal agamanya sendiri, menubuh dan menyelenggara aktiviti-aktiviti bagi maksud agama atau khairat dan juga memperoleh, memiliki harta serta memegang dan mentadbirnya mengikut undang-undang.


6.1 Perkara 3(1) Dan Kesannya Ke Atas Undang-Undang Islam

Jika dilihat kepada pandangan Sheridan dan Groves, perkataan Islam adalah agama bagi Persekutuan yang terkandung dalam perkara 3 Perlembagaan Persekutuan sebenarnya tidaklah membawa sebarang kesan undang-undang. Hal yang sedemikian mungkin pada asalnya dimasukkan hanya untuk mengenakan suatu tanggung jawab agar uapacara-upacara tertentu yang dibuat di dalam Persekutuan dijalankan mengikut upacara Islam.

Manakala Hashim Yeop juga telah memberi pendapat bahawa perkara 3 tersebut antara lainnya hanyalah untuk menyatakan dengan jelas dan terang mengenai jaminan kebebasan beragama kepada semua orang di Persekutuan. Apa yang penting sekali ialah agama Islam diberikan kedudukan yang lebih istimewa jika dibandingkan dengan agama-agama lain.

Parti Perikatan dalam penjelasannya kepada raja-raja Melayu awal-awal lagi telah membuat kenyataan bahawa tujuan sebenar dalam menjadikan agama Islam sebagai agama rasmi pada asasnya ialah untuk kepentingan semasa upacara-upacara rasmi seperti pada majlis pertabalan Yang di-Pertuan Agong, sambutan hari kemerdekaan dan lain-lain lagi yang disertakan dengan amalan bacaan doa dan juga amalan-amalan yang bercorakkan Islam. Parti Perikatan juga tidak meminta atau mendesak agar Perlembagaan turut mengisytiharkan bahawa Negara ini hendaklah menjadi sebuah Negara Islam. Kesemua ini dinyatakan dalam syarat-syarat am memorandum yang mereka telah buat, iaitu:

“Agama bagi Malaya itu hendaklah agama Islam. Pengakuan dasar ini tidaklah akan bermakna sebarang tegahan di atas warga Negara yang bukan Islam pada menganut dan membuat ibadat mrngikut agama masing-masing dan tidaklah akan membawa pengertian bahawa Negara ini bukanlah sebuah Negara keduniaan(sekular)”

Selain itu satu perbahasan yang menarik yang berlaku di dalam Majlis Perundangan Persekutuan pada awal tahun 1958 di mana terdapat satu penjelasan mengenai setakat mana peruntukan Islam sebagai agama Persekutuan ditafsir dan diaplikasikan. Pada akhir perbahasan itu, Tunku Abdul Rahman yang selaku Perdana Menteri pada ketika itu yang mana merasa kecewa setelah soal agama dibangkitkan telah mengeluarkan kenyataan bahawa:

“saya suka menjelaskan bahawa Negara ini bukanlah sebuah Negara Islam sebagaimana difahamkan secara umumnya. Kita cuma ingin memperuntukan Islam hendaklah menjadi agama rasmi bagi persekutuan”

Manakala di dalam kes Che Omar Bin Che Soh lwn Pendakwa Raya, satu hujah telah dikeluarkan dengan menyatakan bahawa hukuman mati bagi kesalahan mengedar dadah dan kesalahan di bawah Akta Senjata Api adalah jelas bertentangan dengan agama Islam. Ini disebabkan kerana kes tersebut tidak termasuk di bawah kes-kes yang boleh dikenakan hukuman hudud dan qisas seperti mana dalam Islam, maka hukuman tersebut telah bertentangan dengan undang-undang Islam serta menyalahi Perlembagaan Negara. Maka sudah tentu ianya terbatal.

Mahkamah Agung yang mengendalikan kes ini telah memberi penjelasan bahawa mahkamah menerima hakikat bahawa Islam seperti mana di dalam Perkara 3 iaitu merupakan agama bagi Persekutuan dan bukan hanya terbatas kepada hal-hal yang berkaitan dengan perkara-perkara ibadat atau dalam upacara-upacara tertentu semata-mata, tetapi ia juga merupakan satu cara hidup yang sempurna serta merangkumi semua kegiatan hidup manusia seperti dalam hal-hal yang bercorak umum, persendirian, politik, perundangan, kebudayaan, moral dan juga dalam bidang kehakiman.

Walaupun begitu keadaannya, menurut Hakim Tun Salleh Abas, tetapi hal sedemikian tidak seperti yang dimaksudkan oleh mereka yang merangka Perlembagaan di mana mereka berpendapat bahawa Islam seperti mana di dalam Perlembagaan hanya merangkumi aspek-aspek yang begitu sempit iaitu hal-hal yang berhubung kait dengan perkahwinan, perceraian dan harta pusaka sahaja. Tambahnya lagi, sekiranya niat dan pendapat mereka seperti apa yang kita faham, maka sudah tentulah ada satu peruntukan khusus telah dimasukkan ke dalam Perlembagaan yang memperuntukan bahawa apa-apa undang-undang yang bertentangan dengan undang-undang Islam maka undang-undang tersebut akan terbatal.

Dalam kes yang dibicarakan tersebut, pihak perayu telah mengemukakan hujah bahawa undang-undang Islam telah lama wujud sebelum merdeka dan dengan itu mana-mana undang-undang am di Malaysia mestilah selaras dengan undang-undang Islam. Walau bagaimanapun mahkamah telah menolak hujah tersebut dengan menegaskan bahawa hujah perayu bercanggah dengan Perlembagaan serta sejarah perundangan Negara dan juga Akta Undang-Undang Sivil yang memperuntukan penerimaan undang-undang Inggeris ke Negara ini. Seterusnya dinyatakan juga mengenai Islam yang terdapat dalam Perkara 3 Perlembagaan Malaysia yang mana hanya terhad kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan upacara serta adat istiadat agama sahaja.
Beberapa kenyataan yang telah disebutkan itu telah memberi gambaran mengenai pengertian sebenar berhubung dengan “ Islam sebagai agama Persekutuan” dalam Perkara 3 Perlembagaan Persekutuan. Kesannya ialah apa yang telah berlaku pada perlaksanaan undang-undang Islam di Malaysia pada masa kini. Apa yang beraku sekarang amatlah sesuai dengan Perkara 160 Perlembagaan Persekutuan di mana di dalam peruntukan tersebut tidak dimasukkan dengan nyata mengenai undang-undang Islam dalam definisi undang-undang di Malaysia, bahkan hanya diletakkan di bawah undang-undang diri sahaja .


7.1 Kedudukan Islam di Indonesia

Indonesia yang juga tersenarai sebagai bangsa-bangsa dari dunia Islam terlibat juga kepada persoalan pokok yang harus dijadikan dasar pemerintahan negaranya supaya kebahagiaan dan kesejahteraan rakyat itu terjamin. Masalah ini bukan sahaja berhubung kait dengan efisiensi dalam tata usaha pemerintahan, tetapi juga berkait dengan ideologi. Sebagai sebuah negara yang sebahagian besar penduduknya beragama Islam, sebenarnya tidaklah sama ertinya dengan sebuah Negara Islam. Negara yang disebut dengan Negara Islam sebenarnya apabila negara tersebut secara sedar menerapkan ajaran-ajaran sosio-politik Islam kepada kehidupan bangsa itu dan dengan sedar memasukkan ajaran-ajaran itu ke dalam Undang-Undang Dasar atau lebih dikenali dengan Undang-Undang Dasar 1945.

Namun terdapat beberapa pihak yang menghendaki Islam menjadi dasar negara Indonesia. Kehendak tersebut salah satunya dilakukan dengan cara memasukkan kata “…dengan kewajiban menjalankan syariat Islam bagi pemeluk-pemeluknya…” yang lebih dikenali sebagai tujuh kata dari Piagam Jakarta ke dalam konstitusi Negara Indonesia iaitu Pembukaan Undang-Undang Dasar 1945 (UUD 1945). Usaha untuk memasukkannya ternyata menimbulkan pro dan kontra di kalangan nasionalis sekular yang tidak berkeinginan dengan rumusan tujuh kata tersebut. Pro dan kontra tersebut telah mengakibatkan kehilangan tujuh kata Piagam Jakarta. Kehilangan tujuh kata itu adalah bermaksud agar golongan agama lain jangan memisahkan diri daripada Republik Indonesia .


8.1 Kelahiran Piagam Jakarta

Setelah berakhirnya persidangan pertama Badan Penyelidik yang terdiri seramai 38 anggota telah menghadirinya, maka panitia kecil telah dilantik di dalam persidangan tersebut di mana ianya terdiri daripada Sembilan orang iaitu Soekarno, Mohammad Hatta, A.A. Maramis, Abikusno Tjokrosujoso, Abdul Kahar Muzakir, Haji Agus Salim, Acmad Soebardjo, Abdul Wahid Hasjim dan juga Muhammad Yamin.

Setelah persidangan itu berlansung, maka Panitia tersebut telah mencapai satu modus vevendi di antara para Nasionalis Islam dan Nasionalis Sekular di mana satu rumusan untuk preambule Undang-Undang Dasar yang kemudiannya dikenali sebagai Piagam Jakarta yang ditandatangani oleh sembilan orang perumus iaitu pada 22 Jun 1945 yang mana ia berbunyi:

“Pembukaan: Bahwa sesungguhnya kemerdekaan itu ialah hak segala bangsa, dan oleh sebab itu maka penjajahan itu di atas dunia harus dihapuskan, kerana tidak sesuai dengan peri-kemanusiaan dan peri-keadilan. Dan perjuangan pergerakan kemerdekaan Indonesia telah sampailah kepada saat yang berbahagia, dengan selamat sentausa mengantarkan rakyat Indonesia ke depan pintu gerbang Negara Indonesia, yang merdeka, bersatu, berdaulat, adil dan makmur. Atas berkat rahmat Allah Yang Maha Kuasa, dan dengan didorongkan oleh keinginan luhur, supaya berkehidupan kebangsaan yang bebas, maka rakyat Indonesia menyatakan dengan ini kemerdekaannya. Kemudian daripada itu untuk membentuk satu Pemerintah Negara Indonesia Merdeka yang melindungi segenap bangsa Indonesia dan seluruh tumpah darah Indonesia, dan untuk memajukan sejahteraan umum, mencerdaskan kehidupan bangsa, dan ikut melaksanakan ketertiban dunia yang berdasarkan kemerdekaan, perdamaian abadi dan keadilan sosial, maka disusunlah kemerdekaan Indonesia itu dalam suatu Hukum Dasar Negara Indonesia yang berbentuk dalam suatu susunan Negara Republik Indonesia, yang berkedaulatan Rakyat, dengan berdasarkan kepada: Ke-Tuhanan, dengan kewajipan menjalankan syariat Islam bagi pemeluk-pemeluknya, menurut dasar kemanusiaan yang adil dan beradab, persatuan Indonesia, dan kerakyatan yang dipimpin oleh hikmat kebijaksnaan dan permusyawaratan-perwakilan serta dengan mewujudkan suatu keadilan sosial bagi seluruh Rakyat Indonesia”


9.1 Rumusan Rasmi Pancasila

Dalam sejarah Indonesia terdapat lima rumusan rasmi Pancasila dari Piagam Jakarta sebagai yang paling utama sehingga dengan Pembukaan Undang-Undang Dasar yang berlaku sekarang iaitu sebagai yang terakhir. Segala rumusannya adalah seperti berikut:

9.1.1 Rumusan pertama

Piagam Jakarta yang ditandatangani oleh sembilan orang pemimpin Indonesia pada 22 Jun 1945 dan ianya telah diterima oleh Badan Penyelidik pada 16 Jun 1945.

9.1.2 Rumusan kedua

Pembukaan Undang-undang dasar 18 Ogos 1945 yang mana ianya telah termaktub seperti mana berikut:

“…maka disusunlah kemerdekaan kebangsaan Indonesia itu dalam satu Undang-Undang Dasar Indonesia yang berbentuk dalam susunan Negara Republik yang berkedaulatan rakyat berdasarkan kepada:

1. ketuhanan yang maha esa,
2. kemanusiaan yang adil dan beradab,
3. persatuan Indonesia, dan
4. kerakyatan yang dipimpin oleh hikmat kebijaksanaan dalam permusyawaratan -perwakilan serta dengan mewujudkan keadilan bagi seluruh rakyat Indonesia.

9.1.3 Rumusan ketiga

Mukadimah Konstitusi Republik Indonesia Serikat pada 27 Disember 1949 yang mana ianya berbunyi seperti berikut:

“…maka demi ini kami menyusun kemerdekaan itu dalam suatu Piagam Negara yang berbentuk Republik federasi berdasarkan pengakuan:

1. ketuhanan yang maha esa,
2. perikemanusiaan,
3. kebangsaan,
4. kerakyatan dan
5. keadilan sosial.”

9.1.4 Rumusan keempat

Mukadimah Undang-Undang Dasar Sementara 15 Ogos 1950 yang antara lain berbunyi seperti mana berikut:

“…maka demi ini kami menyusun kemerdekaan kami itu dalam suatu Piagam Negara yang berbentuk Republik kesatuan berdasarkan:
1. pengakuan ketuhanan yang maha esa,
2. perikemanusiaan,
3. kebangsaan,
4. kerakyatan dan
5. keadilan sosial.” untuk mewujudkan kebahagiaan, ksejahteraan, perdamaian dan kemerdekaan dalam masyarakat dan Negara hukum Indonesia Merdeka yang berdaulat sempurna”.

9.1.5 Rumusan kelima

Dekrit 5 Julai 1959 dan Pembukaan Undang-Undang Dasar 1945. Piagam Jakarta pada 22 Jun 1945 adalah menjiwai Undang-Undang Dasar dan adalah merupakan rangkaian kesatuan dengan konstitusi tersebut. Apa yang dimaksudkan dengan konstitusi itu ialah Undang-Undang Dasar 1945 ( Pembukaan / Pancasila dan Batang Tubuh Undang-Undang Dasar 1945). Dengan meneliti rumusan yang kelima ini maka dapatlah disimpulkan bahawa rumusan yang kelima ini sebenarnya merupakan rumusan yang kedua iaitu Pembukaan Undang-Undnag Dasar 1945 yang dijiwai oleh rumusan yang pertama (Piagam Jakarta).

Seterusnya presiden Soekarno yang selaku Panglima Angkatan Perang turut campur tangan dalam menghadapi kenyataan ini iaitu Dekrit Presiden 5 Julai 1959 yang mana beliau menyatakan bahawa beliau berkeyakinan bahawa Piagam Jakarta pada 22 Jun 1945 menjiwai Undang-Undang Dasar 1959 dan juga adalah merupakan suatu rangkaian kesatuan dengan konstitusi tersebut. Beliau juga turut menyatakan bahawa berlakunya kembali Undang-Undang Dasar 1945 dan tidak akan berlakunya Undang-Undang Dasar Sementara 1950 .



10.1 Undang-Undang Dasar 1945

Tahun 1945 merupakan tahun yang penuh bermakna bagi rakyat Indonesia kerana pada tahun tersebut dikatakan tahun kemerdekaan bagi rakyat Indonesia. Ini kerana pada 17 Ogos 1945 satu slogan kemerdekaan telah disuarakan oleh Seokarno dan Hatta. Seterusnya satu piagam yang dikenali sebagai Piagam Jakarta telah ditandatangani dan pada waktu itulah berlakunya perubahan pada Undang-Undang Dasar dimana kalimah Islam juga telah dihilangkan di dalam Undang-Undang Dasar tersebut. Maka bermula dari sinilah para nasionalisme Islam berjuang habis-habisan dalam mengembalikan kalimah Islam di dalam Undang-Undang Dasar 1945.


11.1 kedudukan Islam Di Dalam Undang-Undang Dasar

Kedudukan Islam dalam Negara Rebublik Indonesia bukan sekadar seperti mana yang terkandung di dalam pasal 20 atau 24 Undang-Undang Dasar 1945 semata-mata, tetapi secara khususnya ia tercantum di dalam pasal 29 (1) Undang-Undang Dasar 1945 di mana ada peruntukkan yang menyatakan bahawa “ Negara berdasar kepada ketuhanan yang maha esa”. Menurut Profesor Hazairin terdapat beberapa kemungkinan yang menjadi asas dalam memahami peruntukkan tersebut. Di antara kemungkinan-kemungkinan tersebut ialah:

1. Di Negara Republik Indonesia hendaklah tidak boleh berlakunya hukum yang bertentangan dengan kaedah-kaedah agama bagi pemeluk agama. Penafsiran yang pertama ini diguna pakai bagi membenarkan terhadap orang-orang Islam dalam menolak Rancangan Undang-Undang Perkahwinan yang diajukan oleh Menteri Kehakiman pada tahun 1973 kerana di dalam Rangcangan Undang-undang tersebut terdapat 19 butir permasalahan yang bertentangan dengan hukum Islam. Pasal 2 dapat dirumuskan bahawa “Perkahwinan adalah sah apabila dilakukan di hadapan pegawai pencatat perkahwinan” konsep ini dianggap sebagai suatu yang mengikut hukum Barat dan bercorakkan sekular di mana perkahwinan itu dianggap hanya sebagai satu hubungan yang bersahaja diantara lelaki dan perempuan dan tidak ada kaitannya dengan agama. Jika dilihat kepada hukum Islam, perkahwinan itu hanya sah setelah rukun dan syaratnya disempurnakan. Pendaftaran perkahwinan bukanlah merupakan sesuatu yang menentukan sama ada perkahwinan itu sah ataupun tidak menurut feqah, tatapi walau bagaimanapun pendaftaran ini sebenarnya ada kepentingannya bagi pasangan suami isteri dan anak-anak mereka pada masa akan datang. Ia penting sebagai bukti bahawa mereka adalah pasangan yang sah dan akan memudahkan urusan pewarisan harta untuk masa yang akan datang.

2. Negara wajib menjalankan syariat semua agama yang ada di Indonesia sekiranya untuk menjalankan syariat itu memerlukan kepada kekuasaan nagara. Ini menunjukkan bahawa adalah menjadi kewajipan negara dalam mengatur dan menjalankan hukum yang berasaskan kepada ajaran agama untuk kepentingan bangsa Indonesia, sekiranya perlasanaannya itu memerlukan bantuan penyelenggaraan negara. Ini bererti bahawa negara wajib manjalankan syariat agama bagi memenuhi kepentingan pemeluk agama yang mana agama tersebut diakui kewujudannya di dalam Negara Republik Indonesia. Contohnya ialah seperti agama Islam di mana ia disebut sebagai syariat Islam yang mana syariat Islam tidak hanya setakat hukum-hukum yang berkaitan dengan solat, puasa, zakat dan haji semata-mata, tetapi ia merangkumi dalam segala aspek yang termasuk juga aspek keduniaan yang memerlukan kekuasaan negara untuk menjalankannya dengan sempurna. Oleh itu perlaksanaan syariat Islam termasuklah yang berkaitan dengan harta kekayaan, wakaf, perlaksanaan ibadah haji, hukum yang berkaitan dengan perkahwinan dan perwarisan, perlanggaran hukum yang boleh dikenakan hukuaman had yang ianya perlu kepada bidangkuasa kehakiman atau peradilan khusus (peradilan agama) bagi melaksanakannya. Peradilan khusus ini mesti dapat dijalankan oleh negara bagi memenuhi kewajipan orang-orang Islam dan juga kepentingan-kepentingan mereka.

3. Syariat yang tidak memerlukan kepada kekuasaan negara untuk dilaksanakan adalah kerana ia boleh dijalankan sendiri oleh setiap pemeluk agama seperti menunaikan solat bagi agama Islam begitu juga dengan agama-agama lain boleh melakukan syariat mereka sendiri yang tidak perlu kepada kekuasaan negara untuk melaksanakannya. Kesemua ini telah diperuntukkan di dalam pasal 29 ayat (1) Undang-Undang Dasar 1945.

Menurut Menteri Kehakaiman yang ketika itu di sandang oleh Ismail Saleh sekitar tahun 1989 di mana dalam kenyataannya ada menegaskan bahawa tidak dapat dinafikan bahawa sebahagian besar rakyat Indonesia adalah yang beragama Islam. Beliau juga menjelaskan bahawa di dalam agama Islam terdapat dua bidang yang besar iaitu yang pertamanya ialah bidang ibadah dan yang keduanya ialah bidang mu’amalat. Kedua-dua bidang ini memainkan peranan yang penting terhadap segala aspek kehidupan manusia sama ada dari sudut individu atau dari sudut masyarakat. Maka untuk merealisasikan hukum Islam ini yang mana ada sesetengahnya perlu diserahkan kepada penyelenggaraan negara untuk melaksanakannya.


12.1 Perlaksanaan Hukum Islam Menurut Peruntukan Undang-Undang Dasar 1945

Walau bagaimanapun terdapat peruntukan yang telah termaktub di dalam Undang-Undang Dasar 1945 mengenai syariat bagi setiap agama yang diakui kewujudannya di Negara Republik Indonesia boleh dilaksanakan, maka dengan demikian agama Islam dapat juga dilaksanakan dengan berbagai-bagai prinsip, diantaranya ialah:

1. Melalui prinsip iman dan taqwa. Melalui prinsip ini umat Islam yang berada di Negara Republik Indonesia dapat melaksanakan hukum Islam yang menjadi asas kepada agamanya iaitu hukum Islam dalam bidang ibadah. Pelaksanaan ini adalah bergantung kepada keimanan dan ketaqwaan bagi umat Islam itu sendiri. Hal ini terdapat jaminannya di dalam pasal 29 ayat (2) Undang-Undang Dasar yang berbunyi “Negara menjamin kemerdekaan tiap-tiap penduduk untuk memeluk agamanya dan beribadah menurut agama dan kepercayaannya itu”. Perkataan kepercayaan yang terkandung di dalam pasal tersebut adalah merujuk kepada kepercayaan agama dan bukannya kepercayaan lain di luar daripada ruang lingkup agama yang diakui Negara Republik Indonesia.

2. Melalui prinsip peraturan perundang-undangan. Peraturan perundang-undangan termasuklah hal-hal yang berkaitan dengan perkahwinan, perwarisan dan juga wakaf. Prinsip yang kedua ini adalah bersangkut paut dengan bidang mu’amalat di mana bidang kuasa dalam penyelenggaraannya diberikan kepada Peradilan Agama.


3. Melalui prinsip pilihan hukum. Prinsip ini juga masih lagi mempunyai hubung kait dengan bidang mu’amalat iaitu berhubung dengan melakukan sesuatu transaksi tertentu di Bank Mu’amalat, Badan Peradilan Rakyat Syariah dan Ansuransi Takaful. Mana-mana orang yang membuat pilihan untuk melakukan transaksi tersebut bermakna mereka telah memilih hukum atau syariat Islam, kerana ketiga-tiga lembaga yang telah disebutkan itu, transaksinya adalah mengikut hukum Islam.

4. Melalui Badan Arbitrase Mu’amalat (BAMUI). Melalui badan ini juga perlaksaan hukum yang berkaitan dengan mu’amalat dapat dilaksanakan. Badan ini telah ditubuhkan oleh Majlis Ulama Indonesia (MUI) di mana melalui badan ini, mana-mana para pengusaha, pedagang dan industriawan atas kesepakatan bersama dapat memilih hukum Islam untuk menyelesaikan permasalahan atau persengketaan secara damai. (di luar pengadilan/mahkamah)


5. Melalui Lembaga Pusat Penelitian Obat/Kosmetika dan Makanan (LPPOM). Lembaga ini juga telah ditubuhkan oleh Majlis Ulama Indonesia di mana melalui majlis ini dapat menentukan mengenai status bagi ubat-ubatan, kosmetik, makanan dan juga minuman sama ada ianya halal atau sebaliknya. Penentuan status halal bagi sesuatu produk itu adalah tertakluk kepada Undang-Undang Pangan Republik Indonesia.

6. Prinsip pembinaan atau pembangunan hukum nasional. Melalui prinsip ini, unsur-unsur hukum Islam akan berlaku dan dapat dilaksanakan bukan hanya bagi umat Islam semata-semata, malah bagi penduduk-penduduk Indonesia, terutamanya warga Negara Republik Indonesia.

Berdasarkan kepada prinsip-prinsip yang telah disebutkan di atas, maka dapat disimpulkan bahawa kedudukan hukum Islam dalam Negara Republik Indonesia adalah tercantum di dalam Undang-Undang Dasar 1945 yang terdiri daripada berbagai-bagai peraturan dan pembangunan hukum nasional. Perlaksanaannya dapat juga dilakukan atas dasar iman dan taqwa oleh penganut agama Islam itu sendiri, melalui penunjukan peraturan perundang-undangan, melalui pengumpulan kaedah-kaedah hukum Islam tertentu dalam sebuah kompilasi, melalui pilihan hukum untuk tujuan pembuatan dan transaksi tertentu dalam bidang ekonomi kewangan, melalui kesepakatan bersama pihak-pihak, status halal dan haram bagi ubat-ubatan atau kosmetik, makanan dan minuman, dan juga melalui pembinaan hukum nasional .


13.1 Kedudukan Islam Di Dalam Perlembagaan Negara Mesir


Undang-undang Islam yang dilaksanakan di sebahagian besar negara-negara Islam adalah berkaitan dengan undang-undang diri atau undang-undang keluarga yang dikenali sebagai Al-Ahwal al-Shakhsiyah atau Al-Huquq al-‘ailah. Undang-undang ini berkaitan dengan perkahwinan, perceraian, hak dan tanggungjawab mengenai nafkah, kesahtarafan anak, penjagaan anak, pusaka berwasiat dan tak berwasiat.

Negara Mesir merupakan negara Islam yang membuat pembaharuan terhadap undang-undang keluarga Islam supaya sesuai dengan keadaan tempatan tidak kira melalui proses perundangan moden, sama ada melalui penerimaan pemakaian pendapat mazhab-mazhab lain atau melalui peraturan-peraturan pentadbiran. Pembaharuan yang dilakukan oleh Mesir dalam undang-undang keluarga mereka adalah pembaharuan dari segi statut atau pentadbiran atau kedua-duanya sekali.

Di dalam Perlembagaan negara Mesir telah menyebutkan di dalam Bahagian Pertama Perkara 2 yang menyatakan bahawa Islam adalah agama dari negara itu, bahasa arab merupakan bahasa rasmi, dan prinsip-prinsip syariah Islam merupakan sumber utama undang-undang. Manakala dari sudut perundangan Islam, kedudukannya telah diperkukuhkan melalui pindaan peelembagaan pada tahun 1980, perkara 2 yang menyatakan bahawa syariat Islam merupakan sumber utama perundangan negara. Hal ini menampakkan kepada kita bahawa negara tersebut meletakkan kedudukan agama Islam dalam tahap tertinggi dalam perlembagaan negara itu.

Fasal 2 dari Perlembagaan Mesir adalah cukup berpengaruh, tidak hanya tergantung pada kata-kata yang terkandung dari teks tersebut (yang kuat tetapi umum) tetapi juga pada kesan perlembagaan yang diberikan kepada mereka. Kesan dari interpretasi adalah tidak terbatas kepada Mesir sahaja. Malah, ia meluas ke negara-negara Arab lainnya di sekitarnya. Mesir merupakan perintis yang berperanan menetapkan sistem undang-undang. Ia juga bererti Mesir berpengalaman dalam perundangan dan kehakiman.

Mahkamah Perlembagaan Agung negara Mesir yang telah memutuskan bahawa kewajipan yang mengikat untuk mendapatkan undang-undang daripada prinsip-prinsip syariah Islam untuk rujukan masa depan. Perundangan yang disahkan sebelum pindaan perlembagaan fasal 2 itu tidak akan dapat menandingi dasar konstitusional terhadap syariah Islam. Pengadilan diletakkan di bawah fasal ini prinsip pada awal tahun 1980.

Dari segi pentadbiran mahkamah pula, sistem mahkamah di Mesir telah mengalami beberapa perkembangan terakhir yang didapati iaitu pada tahun 1956 (Qanun No.461 dan 462, Tahun 1954/1955) telah berlaku perubahan yang agak besar dari segi perkembangan undang-undang Islam dan Mahkamah Syarak, di mana pada tahun tersebut mahkamah syarak (Al-Mahakim As-Syar’iyyah al-Juz’iyyah, al-Ibtidaiyyah, dan Al-Ulya) dan mahkamah agama bagi orang bukan Islam (Al-Mahakim Al-Miliyyah) telah dihapuskan (ilgha’) dan bidangkuasa kedua-dua mahkamah itu dipindahkan kepada mahkamah kebangsaan (mahakim al-ahliyyah atau al-wataniyyah). Undang-undang yang dilaksanakan di mahkamah Islam atau bukan Islam adalah mengikut undang-undang diri atau undang-undang keluarga masing-masing kecuali dalam undang-undang pusaka, wasiat, wakaf yang hendaklah berpandukan undang-undang syarak.

Dengan itu jelaslah bahawa “Qanun Al-Mawarith, 1943” dan “Qanun al-Wasiyyah, 1946” telah dilaksanakan terhadap orang-orang Islam dan bukan Islam di Mesir. Dan dari segi pentadbirannya, undang-undang ini ditadbir oleh Mahkamah Kebangsaan (mahakim al-ahliyyah). Walaubagaimanapun, cara dan prosedur pentadbiran undang-undang ini ditadbir oleh mahkamah adalah masih tidak jelas. Hakim-hakim yang dilantik di mahkamah ini adalah terdiri daripada siswazah Fakulti Undang-Undang, dan bukan siswazah Fakulti Syariah, Universiti Al-Azhar. Hakim-hakim ini diberi latihan khas dalam bidang undang-undang syarak sehingga taraf kemampuan mereka setanding dengan bidang undang-undang sivil.


14.1 Undang-Undang Pusaka di Mesir

Undang-undang perwarisan yang dijalankan di Mesir adalah berdasarkan “Qanun Al-Mawarith” No.77 tahun 1943 bagi harta pusaka tak berwasiat. Undang-undang ini digubal berdasarkan kepada syariat Islam dan ini telah dijelaskan dalam perkara 875 Undang-Undang Moden Mesir:

“Penentuan ahli waris dan penentuan kadar atau jumlah dalam perwarisan adalah berdasarkan kepada hukum-hakam yang terdapat dalam Syariat Islam”

Ini menunjukkan bahawa undang-undang perwarisan adalah diasaskan berdasarkan syariat Islam dan ia dijadikan undang-undang umum yang terpakai ke atas setiap masyarakat yang berketurunan Mesir sama ada mereka beragama Islam, Kristian, atau Yahudi. Oleh itu dapat difahami bahawa undang-undang perwarisan yang dilaksanakan adalah berasaskan kepada kewarganegaraan atau keturunan dan bukannya atas asas agama.

Peruntukan tersebut telah dilaksanakan oleh mahkamah dalam persidangannya pada 19 Jun 1963, 1 April 1964 (no.86), dan 18 Disember 1974 (no.32) yang memutuskan bahawa:

“Syariat Islam adalah terpakai ke atas semua yang berketurunan Mesir sama ada mereka itu muslim atau bukan muslim dalam hal yang berkaitan dengan perwarisan dan keputusan ini adalah bersandarkan kepada perkara 875 Undang-undang Moden Mesir.”

Secara khususnya, Qanun Al-Mawarith mengandungi 48 perkara dan kebanyakan peruntukan undang-undang ini didasarkan kepada prinsip undang-undang pusaka mazhab Hanafi. Walaubagaimanapun pendapat-pendapat mazhab lain juga telah diterima pakai dalam perkara-perkara tertentu seperti hutang bercagar (pendapat yang dikemukakan oleh mazhab Hanbali), membunuh dengan sengaja (pendapat yang dikemukakan oleh mazhab Maliki), kes Himariyyah atau Hijariyyah (pandangan yang dikemukakan oleh mazhab Maliki dan Syafi’i), doktrin Al-Radd kepada suami atau isteri (pendapat Uthman bin ‘Affan), dan sebagainya.


15.1 Undang-Undang Wasiat di Mesir

Undang-undang wasiat merupakan undang-undang bertulis yang telah dikanunkan secara rasminya pada tahun 1946. Pada dasarnya, undang-undang wasiat no.71, tahun 1946 ini adalah undang-undang am yang wajib dilaksanakan ke atas seluruh rakyat mesir sama ada muslim atau bukan muslim.

Undang-undang ini terdiri daripada dua bab yang meliputi tiga perkara pada bahagian yang pertama dan tujuh perkara dalam bahagian yang kedua. Tiga perkara dalam bahagian yang pertama adalah merangkumi perkara-perkara asas wasiat seumpamanya takrif, rukun, dan syarat-syarat wasiat. Selain itu, peruntukan berkaitan penarikan balik wasiat dan penerimaan (qabul) wasiat juga termasuk di dalam bahagian ini.
Manakala bahagian yang kedua pula membuat peruntukan mengenai penerima wasiat, harta yang diwasiat, wasiat wajibah, dan lain-lain. Keseluruhan peruntukan di dalam undang-undang wasiat ini bolehlah dianggap sebagai teratur. Walaubagaimanapun terdapat peruntukan di dalam undang-undang ini yang dianggap sebagai tidak konsisten dengan pendapat majoriti fuqaha'. Antaranya ialah perkara 37 fasal kedua di dalam bahagian yang kedua iaitu berhubung dengan wasiat kepada ahli waris. Perkara 37 memperuntukkan bahawa:

تصح الوصية للوارث وغيره وتنفذ من غير إجازة الورثة وتصيح بما زاد على الثلث ولا تنفذ في الزيادة إلا إذا أجازها الوراثة بعد وفاة الموصى وكانوا من أهل التبرع عالمين بما يجيزونه

Maksudnya:

"Sah sesuatu wasiat dengan kadar satu pertiga untuk waris dan bukan waris. Dan wasiat tersebut boleh diluluskan (berkuatkuasa) tanpa perlu mendapatkan persetujuan ahli-ahli waris yang lain. Dan wasiat sah dengan kadar melebihi satu pertiga tetapi tidak boleh berkuatkuasa kadar yang lebih itu melainkan jika dipersetujui oleh ahli-ahli waris lain selepas kematian pewasiat. Ahli-ahli waris tersebut mempunyai kelayakan ahl al-tabarruc serta mengetahui apa yang mereka persetujui."

Peruntukan di dalam perkara 37 ini dilihat sebagai dianggap pertentangan dengan pendapat jumhur fuqaha', sebaliknya ia dilihat sebagai selari dan sesuai dengan pendapat golongan syi'ah imamiyyah, syi'ah Ismailiyyah, dan syi'ah Zaidiyyah. Justeru itu, Imam Muhammad Abu Zahrah di dalam tulisan beliau telah mengkritik bahawa peruntukan tersebut adalah suatu perkara yang bahaya kepada undang-undang Mesir dan ianya bertentangan dengan perwarisan Islam.

16.1 Perlaksanaan Undang-Undang Jenayah Di Pakistan

Sebelum penubuhannya, Pakistan berada di dalam negeri India iaitu di bawah penaklukan British. Undang-undang jenayah yang digunakan pada masa itu ialah panel kod yang berasaskan Sistem Common Law Inggeris. Pada tahun 1947, apabila India mendapat kemerdekaan, negara Pakistan wujud bersama-sama serta diisytiharkan sebagai sebuah negara Islam yang merdeka dan lengkap dengan perlembagaannya sendiri. Justeru itu undang-undang yang lama perlu dipinda dengan tujuan untuk menyelaraskan agar bersesuaian dengan syariah Islam yang berdasarkan al-Quran al-Karim dan Sunnah Rasul S.A.W.

Di antara undang-undang bertulis yang wujud ialah kod Undang-Undang Jenayah, Pakistan (Akta XLV tahun 1860) dan Kod Acara Jenayah 1898 (Akta V tahun 1898). Beberapa pindaan telah dibuat sehinggalah pindaan keenam, Ordinan Undang-Undang Jenayah 1991 diluluskan dan diisytiharkan berkuatkuasa pada 23hb Disember 1991 sebagai “an ordinance further to amend the Pakistan Penal Code and The Code of Criminal Procedure, 1898.”

Gubalan:

Undang-Undang Jenayah Syariah iaitu Hukum Hudud juga telah digubal dan diluluskan. Undang-undang tersebut ialah seperti berikut:-

i. Offences Againts Property (Enforcement of Hudood) Ordinance, 1979 (VI of 1979)
ii. Offence of Zina (Enforcement of Hudood) Ordinance, 1979 (VII of 1979)
iii. Offence of Qadhf (Enforcement of Hadd) Ordinance, 1979 (VII of 1979)
iv. Execution of the Punishment of Whipping Ordinance, 1979 (IX of 1979)
v. Prohibition (Enforcement of Hadd) order, 1979 (P.O.4 of 1979)
vi. Baluchistan Prohibition (Enforcement of Hadd) Rules, 1979
vii. Punjab Prohibition (Enforcement of Hadd) rules, 1979.

Pindaan

Pindaan yang telah dibuat di dalam Panel Kod ialah dengan meminda Seksyen 53 dan ditambah dengan lima jenis kesalahan atau hukuman undang-undang syariah seperti qatl, qisas, diyah, arsy, dhaman, dan takzir, selain daripada lima hukuman yang lama iaitu hukuman bunuh, penjara seumur hidup, hukuman penjara berat atau ringan, rampasas harta benda dan denda.

Demikian juga pindaan telah dibuat pada seksyen-seksyen 54, 55 dan 55A di mana kuasa pengampunan terhadap pesalah yang telah dihukum mati atau penjara seumur hidup, tidak boleh dikuatkuasakan melainkan dengan persetujuan wali simati atau mangsa jenayah yang telah dilakukan atau warisnya. Kuasa Presiden di dalam hal ini di bawah seksyen 55A juga dipinda sedemikian.

Pindaan-pindaan seperti di atas perlu dibuat kerana ia bertentangan dengan hukum syarak yang termaktub di dalam al-Quran yang memberi hak kepada wali simati yang dibunuh atau mangsa yang telah dicedera untuk mengampunkan pesalah daripada hukuman mati atau penjara seumur hidup dan digantikan dengan bayaran diyah.

Kuasa presiden di dalam perkara ini selepas pindaan hanya sebagai formaliti sahaja. Beliau tidak berkuasa memberi pengampunan atau mengurangkan hukuman penjara tanpa persetujuan daripada wali simati atau mangsa kecederaan sendiri.

Pindaan-pindaan seperti ini dilaksanakan menurut firman Allah S.W.T yang bermaksud seperti berikut:-

“Wahai orang-orang yang beriman! Diwajibkan kamu menjalankan hukuman "Qisas" (balasan Yang seimbang) Dalam perkara orang-orang yang mati dibunuh iaitu: orang merdeka dengan orang merdeka, dan hamba dengan hamba, dan perempuan dengan perempuan. Maka sesiapa (pembunuh) yang dapat sebahagian keampunan dari saudaranya (pihak yang terbunuh), maka hendaklah orang yang mengampunkan itu) mengikut cara yang baik (dalam menuntut ganti nyawa), dan (si pembunuh pula) hendaklah menunaikan bayaran ganti nyawa itu) dengan sebaik-baiknya. Yang demikian itu adalah suatu keringanan dari Tuhan kamu serta suatu rahmat kemudahan. Sesudah itu sesiapa yang melampaui batas (untuk membalas dendam pula) maka baginya azab seksa yang tidak terperi sakitnya.”

Qisas ertinya hukuman pembalasan yang setimpal, iaitu hukuman mati dan sebagainya terhadap orang yang melakukan pembunuhan, sama ada yang membunuh itu lelaki atau perempuan, orang merdeka atau hamba sahaya. Yang boleh memaafkan daripada hukuman qisas ialah saudaranya atau waris orang yang terbunuh dengan meringankan hukuman mati dan menggantikan dengan pembayaran diyah. Ketua Negara atau Presiden tidak berkuasa di dalam hal ini.

Seksyen 299 Panel kod juga telah dipinda dengan definisi-definisi yang perlu adalah seperti berikut:-

i. Qatl bermakna melakukan atau menyebabkan kematian seseorang.

ii. Qisas bermakna melakukan kecederaan ke atas tubuh badan pesalah yang setimpal dengan kecederaan yang telah dilakukan terhadap tubuh atau badan mangsanya. Sekiranya pesalah telah melakukan pembunuhan dengan sengaja (qatl al-amd) maka sebagai balasan, pesalah boleh dibunuh menurut hak yang diperolehi oleh mangsa atau wali.


iii. Diyah, arsy dan dhaman mempunyai definisi yang berbeza iaitu sebagai pampasan yang perlu dibayar oleh pesalah kepada mangsa jenayah atau warisnya menurut hukuman mahkamah.

iv. Diyah ialah pampasan yang berkaitan dengan kesalahan membunuh (qatl al-amd) dan jumlah yang ditetapkan oleh mahkamah ialah di atas nilai perak seberat tiga puluh ribu enam ratus dan tiga puluh gram. Nilaian ini dibuat berdasarkan kepada syariat Islam seperti yang termaktubn di dalam al-Quran dan Sunnah Rasul S.A.W dan diberi pertimbangan mengikut kedudukan kewangan pesalah dan waris mangsa jenayah. Kerajaan Pakistan mengisytiharkan nilai perak itu pada setiap 1hb tiap-tiap tahun di dalam penyata kerajaannya. Ini bermakna nilai tersebut mungkin berubah dari setahun ke setahun.

v. Arsy adalah pampasan yang kurang nilainya daripada diyah, iaitu pampasan yang perlu dibayar oleh pesalah kepada mangsanya atau pewarisnya.

vi. Dhaman ialah pampasan yang ditetapkan oleh mahkamah kerana kesalahan mencederakan mangsa, yang mana tidak sampai ke tahap arsy atau diyah.

vii. Takzir didefinisikan sebagai hukuman lain daripada qisas, diyah, arsy atau dhaman.

Sebelum Seksyen 299 dipinda ia adalah sama dengan Seksyen 299 Panel Kod Malaysia, yang mengandungi definisi kesalahan membunuh orang dengan sengaja (culpable homicide) dalam mana jenayah tersebut perlu dilakukan dengan niat membunuh atau melakukan kecederaan yang boleh menyebabkan kematian atau dengan pengetahuan pesalah bahawa perbuatannya itu boleh menyebabkan kematian mangsanya. Peruntukkan ini nampaknya tidak digunakan lagi selepas pindaan.


17.1 Kedudukan Islam dalam Perlembagaan Pakistan

Perlembagaan ketiga Pakistan telah digunapakai pada 10 April 1973, digantung penggunaannya pada tahun 1977 dan digunapakai semula pada tahun 1985. Terdapat banyak peruntukan berhubung dengan Islam telah dinyatakan dalam Perlembagaan.

Perkara 1 Perlembagaan Pakistan menyatakan bahawa Pakistan hendaklah dikenali sebagai Republik Islam Pakistan. Perkara 2 pula menyatakan bahawa Islam adalah sebagai agama rasmi negara. Pada tahun 1985, Objektif Resolusi yang terdapat dan terkandung dalam pendahuluan Perlembagaan telah dijadikan sebagai peruntukan substantif dengan memasukkan peruntukan baru iaitu Perkara 2A. Peruntukan ini menyatakan bahawa semua undang-undang yang dibuat mestilah selaras dan bersesuaian dengan Al-Quran dan Sunnah. Perkara 3A Perlembagaan pula menyatakan tentang pembentukan Mahkamah Persekutuan Syariah ( Federal Shariat Court ) dan mensyaratkan Mahkamah tersebut hendaklah menyemak mana-mana undang-undang atau peruntukan undang-undang yang bertentangan dengan injunksi Islam yang terdapat dalam Al-Quran dan Sunnah.

Sekiranya undang-undang atau peruntukannya dianggap bertentangan dan berlawanan dengan Al-Quran dan Sunnah, maka mahkamah perlu menyediakan dan menyerahkan satu notis kepada Kerajaan Persekutuan yang menjelaskan sebab-sebab bagi sesuatu keputusan. Mahkamah juga boleh menyemak mana-mana keputusan yang berkaitan tentang pelaksanaan hukuman Hudud yang telah diputuskan oleh mana-mana Mahkamah Jenayah dan boleh menggantung sesuatu hukuman sekiranya timbul sebarang persoalan tentang kesahihan, kebenaran atau kewajaran sesuatu keputusan, hukuman, perintah atau aturan sesuatu prosiding. Terdapat juga Mahkamah Rayuan ( Shari’at Appellate Bench ) yang terdiri daripada tiga orang Hakim Muslim Mahkamah Persekutuan dan dua orang ulama. Bahagian IX Perlembagaan pula adalah berkenaan dengan peruntukan Islam ( Islamic Provision ) yang menyediakan peruntukan Islamisasi ke atas semua undang-undang yang wujud dan menyatakan setiap undang-undang tersebut hendaklah tidak bercanggah dengan perintah atau injunksi Islam.

Peruntukan Islam juga menyatakan berhubung kewujudan Badan Ideologi Islam ( Islamic Ideology Council ) yang terdiri daripada 8 sehingga mencapai 20 ahli yang semuanya itu dilantik oleh Presiden. Mereka semuanya mestilah mempunyai ilmu pengetahuan berhubung prinsip-prinsip dan falsafah Islam seperti yang telah dinyatakan dalam Al-Quran dan Sunnah. Mereka juga perlu memahami dan mempunyai kefahaman tentang ekonomi, politik, perundangan atau permasalahan di Pakistan. Manakala Badan Islam ( Islamic Council ) pula bertujuan untuk mewakili pelbagai fahaman mazhab dan sekurang-kurangnya mestilah mengandungi seorang ahli wanita. Fungsinya adalah membuat cadangan kepada Majlis Syura atau Parlimen dan wakil-wakilnya berhubung cara-cara bagi menggalakkan orang Islam Pakistan untuk menjalani kehidupan seharian berlandaskan prinsip dan konsep Islam yang terdapat dalam Al-Quran dan Sunnah.

18.1 Kesimpulan

Melalui penulisan ini, kita dapati bahawa setiap negara-negara Islam pada masa kini mula meletakkan Islam sebagai sistem undang-undang. Namun terdapat sedikit perbezaan di dalam pengamalan undang-undang Islam tersebut dari segi pentadbiran dan dari segi penggubalan undang-undang yang dipengaruhi dengan pandangan mazhab-mazhab sunni. Melalui penulisan perbandingan ini juga dapat kita tinjau kedudukan perlembagaan negara kita dan juga kedudukan Islam di perlembagaan negara-negara Islam yang lain di mana negara-negara lain telah maju ke hadapan di dalam mengamalkan undang-undang Islam berbanding perlembagaan negara kita yang masih terbatas bidangkuasa mengamalkan undang-undang Islam. Penulis mengharap penulisan ini memberi manfaat kepada kita untuk menegakkan syiar Islam.

Rujukan


Abdullahi A An-Na’im. 2002. Islamic family law in a changing world a global resources book. New York: Zek Books Ltd.

Ab. Halim El-Muhammady. 1980. Syari’ah Dan Masyarakat. Persatuan Bekas Mahasiswa Timur Tengah.

Abdul Kadir Bin Haji Muhammad. 1996. Sejarah Penulisan Hukum Islam Di Malaysia.Dewan Bahasa Dan Pustaka.

Abdul Monir Yaacob, Sarina Othman. 1996. Tinjauan Kepada Perundangan Islam. Kuala Lumpur: Institut Kefahaman Islam Malaysia.


Abdul Samat Musa & Zuliza Kusrin. 2002. Undang-Undang Perlembagaan Dan Pentadbiran. Pusat Pengajian Jarak Jauh: Bangi.

Ahmad Ibrahim & Mahmud Saedon Awang Othman. 1998. Ke Arah Islamisasi Undang- Undang Di Malaysia. Yayasan Dakwah Islamiah Malaysia.

Cik Hasan Bistri. 1998. Hukum Islam Dalam Tatanan Masyarakat Indonesia. Logos.

Hamid Jusoh. 1992. Kedudukan Undang-Undang Islam Dalam Perlembagaan Malaysia: Suatu Rujukan Khas Terhadap Kes-Kes Konvensi Dalam Undang-Undang Keluarga. Dewan Bahasa dan Pustaka: Kuala Lumpur.

Jafril Khalil. 1997. Isu Syariah Dan Undang-Undang. Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam,Universiti Kebangsaan Malaysia: Bangi.

Juhaya S. Praja. 1991. Hukum Islam Di Indonesia: Perkembangan Dan Pembentukan. Penerbit PT Remaja: Bandung.

Juhaya S. Praja. 1991. Hukum Islam Di Indonesia: Permikiran Dan Praktek. Penerbit PT Remaja: Bandung.

Mahmood Zuhdi Hj. Abdul Majid. 1988. Ke Arah Merealisasikan Undang-Undang Islam Di Malaysia. Thinker’s Library Sdn Bhd.

Mahmud Zuhdi. 1997. Pengantar Undang-Undang Islam Di Malaysia. Penerbit Universiti Malaya.

Mohd. Ridzuan Awang. 1995. Perbandingan Pentadbiran Pusaka di Negara-Negara Islam, Islamiyyat Jurnal Pengajian Islam, jilid 16, Penerbitan UKM, Bangi.


Mohd Ridzuan Awang & Noorlizza Mohamed Sai. 2008. Kedudukan Wasiat Kepada Waris di Negara-Negara Islam, Kertas Kerja Prosiding Konvensyen Kebangsaan Pengurusan Harta Pusaka, Wasiat, dan Wakaf, Anjuran MAIDAM & UKM.

Muhammad Mustafa Syahatah Al-Husaini, 1969. Al-ahwal al-syakhsiyyah, Matba’ah Dar al-Ta’lif bil Maliah, Mesir.

Nathan J. Brown & Adel Omar Sherif. 1992. Inscribing The Islamic Shari’a In Arab Constitutional Law, Islamic Law and The Challenge of Modernity, Altamira Press, United State of America,

Tahir Mahmood. 1972. Family Law Reform in The Muslim World, N.M Tripathi, Bombay, India.

Warkum Sumitro. 2005. Perkembangan Hukum Islam Di Tengah Kehidupan Sosial Politik Di Indonesia. Bayumedia.

Zaini Nasohah. 2004. Pentadbiran Undang-Undang Islam Di Malaysia: Sebelum Dan Menjelang Merdeka. Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd.

Zaini Nasohah et al. 2004. Syariah Dan Undang-Undang: Suatu Perbandingan. Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd.

http://jurnalhukum.blogspot.com.

http://ar.jurispedia.org/index.php