Mohamad
Isa Abd Ralip[1]
Abstrak
Kertas kerja ini akan membincangkan berkenaan dengan
kerjaya sebagai Peguam Syarie berdasarkan kepada pengalaman dan pegamalan di
PENDAHULUAN
1. SEJARAH KEPEGUAMAN SYARIE
Profesion Peguam Syarie bukanlah satu profesion yang baru
malah, ianya telah bermula di zaman Rasulullah s.a.w lagi. Namun begitu, ianya
bukanlah suatu profesion yang khusus pada waktu itu sebagaimana yang diamalkan
pada masa kini.
Peranan sebagai peguam ini pernah dimainkan
oleh Rasulullah S.A.W serta sahabat sahabat besar baginda. Sebagai contohnya
Sayyidina Ali di dalam kes perempuan yang telah beriqrar di hadapan Khalifah
Umar r.a, yang ianya telah melakukan zina, akhirnya perempuan ini telah
dibebaskan dan iqrar di Mahkamah diketepikan.
Selain itu Ibn Abbas telah membela
perempuan yang telah pun disabitkan melakukan zina dan hendak direjam oleh
Khalifah Othman r.a dengan pembelaan tersebut Khalifah Othman r.a telah
membetulkan hukumannya dengan membebaskan perempuan tersebut.
Menyusuri sejarah kepeguaman syarie yang terdapat di zaman
Khalifah Umar al-Khatab r.a, dimana, salah seorang sahabat Rasulullah s.a.w,
yakni Ka’ab telah berperanan sebagai pemudahcara kepada Khalifah Umar r.a yang
tidak memahami pengaduan seorang wanita berkenaan dengan ketidakadilan suaminya
dalam membahagikan masa antara ibadah dan wanita tersebut sebagai seorang
isteri. Di dalam pengaduannya, wanita terbabit telah menyatakan kepada Khalifah
Umar r.a berkenaan dengan suaminya dengan berkata “Wahai Amirul Mukminin, aku mempunyai seorang suami yang sering
berpuasa di siang hari, dan sering pula beribadah d imalam hari”.
Di dalam hal ini Khalifah Umar r.a berfahaman bahawa wanita
tersebut hanya ingin menceritakan berkenaan suaminya semata-mata. Lalu Ka’ab
menegur Khalifah Umar dan menerangkan keadaan yang sebenarnya iaitu wanita
tersebut sebenarnya ingin mengadu berkenaan dengan ketidakadilan suaminya. Lalu
diputuskan oleh Ka’ab supaya suaminya menganggap bahawa dia telah mempunyai
empat orang isteri (waktu ibadah ditambah dengan isterinya yang sedia ada). Oleh
yang demikian, perlu dibahagikan masa, tiga hari untuk beribadah manakala hari
yang keempat adalah untuk isterinya.
Di dalam riwayat ini, sebenarnya secara tidak langsung
Ka’ab telah berperanan sebagai seorang Peguambela dalam memudahkan pembentangan
kes di hadapan Khalifah Umar r.a. Justeru itu, ianya menjadi sebagai salah satu
dalil bahawa profesion Peguam Syarie telah wujud berabad lamanya.
2. PERANAN PEGUAM SYARIE
Sekiranya kita memperkatakan tentang
Peguam Syarie, tergambar dibenak kita bahawa Peguam Syarie ini adalah seseorang
yang menjadi peguam membela anak guamannya di Mahkamah Syariah di dalam kes-kes
yang Mahkamah Syariah mempunyai bidangkuasa. Pelanggan atau anak guaman
biasanya mengharapkan perkhidmatan sepenuhnya dari peguamnya.
Dengan harapan dari anakguam tersebut
timbul persoalan samada Peguam Syarie yang dilantik oleh anakguam tersebut akan
membela anakguamnya tanpa mengira samada anakguam mereka itu benar atau salah.
Di dalam menentukan bahawa samada seseorang Peguam Syarie itu dapat
menyempurnakan tugasnya sebagai Peguam Syarie amanah Allah hendaklah
diutamakan.
Di dalam menjalankan amanah Allah ini
seorang Peguam Syarie hendaklah meletakkan pada dirinya suatu sikap untuk
menegakkan keadilan serta menentang sebarang kezaliman termasuk tidak
bersekongkol dengan kezaliman. Sehubungan dengan itu Peguam Syarie mestilah
Islam serta mempunyai roh atau kepercayaan Islam bagi menentang segala
kezaliman serta menegakkan keadilan.
Persoalan timbul mengapa perlu seorang
Peguam Syarie menegakkan keadilan?. Allah mengutus Nabi Muhammad
s.a.w. adalah sebagai rahmat untuk sekalian alam dengan membawa agama Islam
yang terdiri dari akidah, syariah dan akhlak. Syariah atau undang-undang Islam
adalah bertujuan untuk menegakkan keadilan mutlak. Islam menghendaki agar hak
diberikan kepada yang berhak. Seseorang itu dibenarkan mempertahankan haknya
dari dicabul, merampas hak orang lain bererti zalim. Islam tidak pernah
bertolak ansur di dalam menegakkan keadilan. Firman Allah bermaksud:
“Katakanlah (Wahai Muhammad): Aku
beriman kepada segala kitab yang diturunkan oleh Allah dan Aku diperintahkan
supaya berlaku adil di antara kamu.” (Surah
As-Syura: 15).
Perintah di atas walaupun ditujukan
kepada Rasullullah s.a.w tetapi ianya juga meliputi kita semua, tanpa kecuali.
Ini termasuklah hakim, pendakwa, peguam dan seterusnya. Keadilan yang wajib
ditegakkan adalah meliputi semua aspek dan bidang, termasuklah dari segi
undang-undang, pembahagian kekayaan, tindak-tanduk dan seterusnya. Ini
termasuklah dari segi mendengar perbicaraan, memutuskan kes-kes, mengemukakan
fakta, keterangan dan pengolahan dan pembentangan kes-kes semasa perbicaraan.
Berlaku adil dalam semua tindakan adalah menjadi tuntutan Islam.
Peguam-peguam juga hendaklah mematuhi
perintah Allah ini. Mereka wajib menegakkan keadilan walaupun ianya
bertentangan dengan kepentingan diri mereka sendiri atau pelanggan mereka,
tetapi berpegang kepada prinsip dan mempertahankan nilai yang murni, patuh
kepada Allah dan menegakkan keadilan hendaklah diutamakan. Keredhaan
Allah hendaklah menjadi matlamat hidup. Hawa nafsu, perasaan kasihan,
marah tidak boleh menjadi motif tindakan.
Kepentingan peribadi, kemasyhuran dan
ingin menang di dalam sesuatu perbicaraan hendaklah diketepikan sebaliknya
hendaklah menjadi saksi kerana Allah dan kemenangan yang sebenar ialah
keredhaan Allah dan kemuncak kejayaan di dalam menjalankan tugas dan memainkan
peranan sebagai peguam ialah berjaya menegakkan keredhaan Ilahi. Peguam
yang melaksanakan tugasnya dengan cermat, amanah dan adil bererti melakukan
ibadah kepada Allah.
Selain Peguam Syarie berperanan
menegakkan kebenaran, Peguam Syarie juga berperanan menentang segala bentuk
kezaliman. Ini adalah kerana Undang-undang Islam ialah bertujuan untuk
memberikan keadilan dan mengelakkan kezaliman, kepentingan individu
hendaklah dipelihara di samping kepentingan masyarakat, hak individu dijamin,
dipelihara dan dipertahankan, setiap pencabulan dan kezaliman hendaklah
dielakkan dan dihapuskan. Firman Allah s.w.t bermaksud:
“Dan Allah tidak suka kepada orang-orang yang
zalim” (Surah A-li Imran: 57)
Demikianlah ayat Al-Quran yang
menjelaskan betapa Islam membenci kezaliman dalam semua bentuk, kezaliman
hendaklah dibanteras dan dihapuskan.
Seperti yang telah dijelaskan bahawa
Allah s.w.t memerintahkan agar keadilan mutlaq ditegakkan, kezaliman dibanteras
dan seterusnya dihapuskan. Lebih jauh dari itu, Islam juga mengharamkan kita
dari membantu orang-orang zalim di dalam perbuatan zalimnya. Firman Allah s.w.t
yang bermaksud:
“Sesungguhnya kami menurunkan kepadamu
(wahai Muhammad) kitab (Al-Quran) dengan membawa kebenaran, supaya engkau
menghukumkan di antara manusia menurut apa yang Allah telah tunjukkan kepadamu
(melalui wahyunya) dan janganlah engkau menjadi pembela bagi orang–orang yang
melakukan khianat” (Surah An-Nisaa: 105)
Ayat ini dengan jelas menyatakan bahawa
kita hendaklah menghukum berdasarkan undang-undang Allah, kerana undang-undang
ini adalah menjamin keadilan. Pada masa yang sama kita ditegah dari membela orang-orang
yang zalim.
Berdasarkan ayat di atas jelas Islam
bukan sahaja menentang kezaliman malahan ianya juga menentang perbuatan dan
tindakan yang bertujuan membantu orang zalim yang ingin meneruskan kezaliman,
menolong mereka, bererti melakukan kezaliman, bersimpati, bersekongkol dan
bersepakat dengan orang zalim adalah haram, apatah lagi untuk membela dan
mempertahankan mereka. Sikap Islam terhadap golongan yang membela dan
mempertahankan kezaliman ini adalah jelas, iaitu perbuatan sedemikian adalah
berdosa dan merupakan satu kezaliman juga.
Dengan mempunyai asas untuk menegakkan
keadilan serta menentang sebarang bentuk kezaliman, dengan itu Peguam Syarie
mempunyai peranan yang besar di Mahkamah. Tugas Peguam Syarie sebagai pegawai
Mahkamah ialah membantu Mahkamah agar dapat menghukum dengan adil, tepat dan
berkesan.
Selain daripada peranan tersebut di
atas, Peguam Syarie juga bertindak sebagai wakil anak guamannya di dalam
sesuatu pertikaian. Ini bermakna, kesahihan lantikan Peguam Syarie, tugas dan
tanggungjwab, kuasa dan peranannya adalah tertakluk kepada prinsip-prinsip
wakalah. Umumnya hubungan di antara Peguam Syarie dengan anak guamnya adalah
hubungan di antara wakilnya dengan yang mewakilkan berdasarkan prinsip wakalah di dalam Islam.
Perkataan wakalah adalah berasal daripada perkataan bahasa arab yang bererti
menjaga, menjamin, melengkap dan menyerah. Apabila dikatakan seseorang itu
“wakil” bererti orang itu adalah sebagai penjaga, penjamin, pelengkap atau
seseorang itu diserahkan kepadanya sesuatu hal atau urusan dilakukannya.
Justeru itu prinsip wakalah ini
hendaklah disalurkan kepada orang yang berkelayakkan. Firman Allah S.W.T. yang
bermaksud:
“Janganlah kamu
jadikan yang lain daripada Allah sebagai tempat menyerah urusan kepadanya.”
(Surah Al-Isra:2)
Seorang Peguam Syarie juga hendaklah
seorang yang berakhlak mulia seperti yang dituntut oleh Islam. Selain itu juga seorang Peguam Syarie juga
perlu mempunyai niat yang baik serta meniatkan tugas dan peranannya sebagai
suatu ibadah kerana ianya adalah tugas yang mulia yang pernah dimainkan oleh
para sahabat. Selain itu juga Peguam Syarie juga hendaklah berpengetahuan
syariah yang mendalam. Pengetahuan
syariah tidak akan mendalam jika mereka tidak berkemampuan untuk merujuk kepada
kitab-kitab muktabar. Selain itu juga Peguam Syarie juga mengetahui
undang-undang yang berkaitan dengan tugas mereka seperti Perlembagaan Malaysia,
Kanun Tanah Negara dan sebagainya.
Selain itu Peguam Syarie hendaklah
mempertingkatkan kemampuan mereka mendalami ilmu pengetahuan yang berhubung
kait dengan tugas mereka. Akhlaq sebagai Islam hendaklah dihayati dan etika
sebagai seorang peguam Syarie hendaklah dijaga agar profesion ini dipandang
tinggi. Ini adalah juga tugas serta peranan Rasulullah dan sahabat terdahulu di
dalam menegakkan hukum Allah di muka bumi ini serta bagi menentang sebarang
bentuk kezaliman. Justeru itu seseorang yang mahu mengadili orang Islam di
Mahkamah Syariah termasuk Peguam Syarie bukan sahaja perlu mahir dengan
undang-undang malahan perlu beragama Islam serta perlu menghayati konsep
akidah, tauhid dan rukun Islam agar yang hak dapat ditegakkan dan yang batil
dapat dihapuskan.
AMALAN
GUAMAN SYARIE DI MALAYSIA MASAKINI
1. BIDANGKERJA SERTA SKOP KEPEGUAMAN SYARIE
Secara praktisnya Peguam Syarie bertindak sebagai peguam
membela anak guamannya di Mahkamah Syariah di dalam kes-kes yang Mahkamah
Syariah mempunyai bidangkuasa. Bidangkuasa ini merujuk kepada kuasa yang
diberikan oleh Perlembagaan Malaysia yang telah meletakkan undang-undang Islam
di bawah Jadual Sembilan, Senarai 2, Senarai Negeri yang menjadikan segala
hal-hal berkaitan dengan agama Islam adalah terletak di bawah negeri
masing-masing. Bidangkuasa yang diperuntukan adalah terhad memfokuskan terhadap
undang-undang diri serta undang-undang keluarga Islam. Manakala undang-undang
lain seperti muamalat terletak di bawah bidangkuasa Persekutuan.
Perlembagaan Persekutuan memperuntukan seperti berikut;-
1. Kecuali mengenai Wilayah
Persekutuan Kuala Lumpur, Labuan dan Putrajaya, hukum Syarak dan undang-undang
diri dan keluarga bagi orang yang menganut agama Islam, termasuk hukum Syarak
yang berhubungan dengan pewarisan, berwasiat dan tidak berwasiat, pertunangan,
perkahwinan, perceraian, mas kahwin,nafkah, pengangkatan, kesahtarafan,
penjagaan, alang, pecah milik dan amanah bukan khairat; Wakaf dan takrif serta
pengawalseliaan amanah khairat dan agama, pelantikan pemegang amanah dan
pemerbadanan orang berkenaan dengan derma kekal agama dan khairat, institusi,
amanah, khairat dan institusi khairat Islam yang beroperasi keseluruhannya di
dalam Negeri; adat Melayu; Zakat, Fitrah dan Baitulmal atau hasil agama Islam
yang seumpamanya; masjid atau mana-mana tempat sembahyang awam untuk orang
Islam, pewujudan dan penghukuman kesalahan yang dilakukan oleh orang yang
menganut agama Islam terhadap perintah agama itu, kecuali berkenaan dengan
perkara yang termasuk dalam Senarai Persekutuan; keanggotaan, susunan dan
tatacara mahkamah Syariah, yang hendaklah mempunyai bidang kuasa hanya ke atas
orang yang menganut agama Islam dan hanya berkenaan dengan mana-mana perkara
yang termasuk dalam perenggan ini, tetapi tidak mempunyai bidang kuasa
berkenaan dengan kesalahan kecuali setakat yang diberikan oleh undang-undang
persekutuan; mengawal pengembangan doktrin dan kepercayaan di kalangan orang
yang menganut agama Islam; penentuan perkara mengenai hukum dan doktrin Syarak
dan adat Melayu.
Bidangkuasa jenayah juga terhad sebagaimana yang diperuntukan
di dalam Akta Mahkamah Syariah (bidangkuasa jenayah), 1988 yang menghadkan
hukuman yang boleh dikenakan terhadap pesalah yang terlibat dengan jenayah
syariah iaitu denda tidak melebihi RM5,000.00, penjara tidak melebihi 3 tahun
serta sebatan tidak melebihi 6 kali sebatan. Oleh yang demikian, dari sudut
amalannya peguam syarie hanya mempunyai bidangkuasa setakat yang diberikan oleh
undang-undang kepadanya.
Peguam
Syarie sememangnya sinonim dengan tuntutan serta pembelaan kes-kes di Mahkamah
samada di dalam bidangkuasa mal serta jenayah. Namun yang demikian, seharusnya
pemahaman terhadap profesion Peguam Syarie ini diperluaskan kepada
bidang-bidang yang lain seperti pentadbiran harta, penulisan wasiat serta
hibah, maka apa salahnya sekiranya penulisan wasiat dan hibah juga dilaksanakan
oleh Peguam Syarie sebagai salah satu altenatif kerjaya. Sekiranya tiada ilmu
berkenaan, maka apa salahnya pula sekiranya Peguam Syarie tersebut mendalami
ilmu yang baru untuk masa-masa akan datang.
Seterusnya Peguam Syarie juga berperanan sebagai orang
tengah atau perantara (mediator) kepada pihak-pihak yang bertikai yang ingin
menyelesaikan pertikaian mereka diluar Mahkamah. Penyelesaian secara baik
diluar Mahkamah adalah merupakan satu medium penyelesaian yang terbaik dan cara
ini adalah amat digalakkan oleh Islam kerana ianya dapat mengelakkan
pihak-pihak terlibat kepada perbicaraan yang panjang yang sudah tentunya
memakan masa dan melibatkan kos.
Sekiranya perbicaraan kes yang memakan masa diputuskan oleh
Mahkamah, kesannya belum tentu keputusan mahkamah tersebut akan dapat memuaskan
hati semua pihak berbanding penyelesaian secara bersama. Melalui penyelesaian
secara bersama ini pihak-pihak dapat mengutarakan keperluan serta kepentingan
mereka.
2. KEDUDUKAN PEGUAM SYARIE MASAKINI
a. Undang-Undang
Yang Mengawalselia Hal Ehwal Peguam Syarie
Pada
masa kini, undang-undang yang terpakai bagi mengawal selia hal ehwal peguam
syarie dari aspek kemasukan, kelayakan
dan hal tatatertib adalah ditentukan oleh kaedah-kaedah negeri yang
diwujudkan berdasarkan Enakmen Pentadbiran Agama Islam negeri-negeri atau
Enakmen Mahkamah Syariah negeri-negeri. Negeri-negeri yang mempunyai
kaedah-kaedah atau peraturan-peraturan tersebut adalah seperti berikut;
1. Selangor
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie (Negeri Selangor) 2008
2. Wilayah
Persekutuan – Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1993
3. Melaka
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1989
4. Johor
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1982
5. Perak
- Kaedah-Kaedah Peguam Syariah 1980
6. Pulau
Pinang - Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1997
7. Perlis
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1991
8. Pahang
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1995
9. Kedah
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1988
10. Terengganu
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1986
11. Sarawak
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1992
12. Kelantan
- Kaedah-Kaedah Peguam Syarie 1983
Namun
terdapat dua (2) buah negeri yang masih tidak mempunyai kaedah-kaedah atau
peraturan-peraturan yang seumpamanya iaitu Negeri Sembilan dan Sabah. Oleh itu,
hal ehwal berkaitan Peguam Syarie ini hanya dikawal secara pentadbiran oleh
satu jawatankuasa majlis sesuatu negeri atau perkara ini ditentukan oleh Ketua
Hakim Syarie Negeri berdasarkan peruntukan umum yang terkandung di dalam
Enakmen Pentadbiran Agama Islam negeri-negeri atau Enakmen Mahkamah Syariah
negeri-negeri.
b. Kelemahan
Akibat
daripada ketidakseragaman ini mengakibatkan perbezaan atau tidak keseragaman
dalam aspek kelayakan, penerimaan masuk serta tatatertib Peguam Syarie di
seluruh negara. Perbezaan ini mengundang beberapa kelemahan dan masalah.
Masalah-masalah yang dikenal pasti adalah seperti berikut:-
i) Pengantungan Kelayakan Akademik.
Di
beberapa negeri, sesiapa yang ada ijazah Syariah semata-mata tidak melayakkan
seseorang itu menjadi Peguam Syarie di mana mereka masih memerlukan memiliki
Diploma di dalam bidang-bidang Amalan Guaman Syarie. Manakala di beberapa
negeri lain, Diploma ini tidak diperlukan. Mereka boleh melayakkan diri
diterima masuk sahaja sebagai Peguam Syarie. Di Pulau Pinang, pemegang ijazah
Syariah tidak memadai untuk diterima masuk sahaja Peguam Syarie tanpa mempunyai
kelulusan dari dalam undang-undang sivil. Ini menunjukkan setiap negeri
mempunyai perbezaan di dalam mengiktiraf kelayakan-kelayakan akademik tertentu
untuk menjadi Peguam Syarie.
ii) Perbezaan Dalam Tatacara Penerimaan Masuk Di Setiap
Negeri.
Hal
ini ditentukan oleh undang-undang sesebuah negeri dan proses penerimaan masuk
sesebuah negeri tersebut. Sesetengah negeri tidak mempunyai kaedah peguam
syarie yang khusus. Oleh itu, undang-undang yang terpakai adalah sesebuah bahagian,
berdasarkan kepada Enakmen Pentadbiran Agama Islam Negeri sebagai contoh,
negeri Sabah dan Negeri Sembilan.
iii) Proses Permohonan dan Penerimaan Masuk.
Terdapat
perbezaan di antara negeri-negeri dalam proses penerimaan masuk. Terdapat
negeri-negeri yang menetapkan proses penerimaan masuk ini dibuat ke Majlis
Agama Islam Negeri, seperti apa yang berlaku di Terenggganu, Pahang dan Pulau
Pinang. Manakala negeri-negeri lain meletakkan proses penerimaan masuk ini
dibuat di mahkamah syariah negeri-negeri. Berbeza di negeri Johor, setiap
permohonan penerima masuk dibuat kepada Setiausaha Bahagian undang-undang
Jabatan Agama Negeri Johor.
iv) Peruntukan dan Prosedur Tatatertib
Terdapat
negeri-negeri yang mempunyai peruntukan berhubung tindakan tatatertib terhadap
peguam syarie yang terdapat di dalam kaedah-kaedah peguam syarie. Bagi
negeri-negeri yang tidak mempunyai kaedah-kaedah Peguam Syarie, tiada sebarang
peruntukan terhadap tindakan tatatertib ini.
v) Bayaran Penerimaan Masuk
Dari
segi pembayaran masuk sebagai peguam syarie, wujudnya perbezaan dari segi
jumlah bayaran serta di mana bayaran itu dilakukan. Sesetengah negeri
meletakkan bayaran terima masuk peguam syarie di bawah Majlis Negeri-Negeri dan
ada juga bayaran dibuat terus kepada Mahkamah Syariah Negeri. Terdapat juga
ngeri-negeri yang menetapkan bayaran-bayaran peguam syarie dibuat kepada
pengarah Jabatan Agama Islam Negeri seperti yang berlaku di negeri Johor di
mana bayaran terima masuk ditetapkan kepada pengarah Jabatan Agama Negeri Johor.
vi) Tiada Kod Etika Yang Teratur
Ketidakseragaman
kaedah yang mengawal terutama sekali dari sudut tingkah laku dan etika peguam,
seringkali menimbulkan tohmahan terhadap tindakan dan tingkah laku mereka. Ini
juga boleh menimbulkan keadaan di mana keangkuhan seseorang peguam syarie yang
telah diambil tindakan di sesebuah negeri akibat daripada pelanggaran etika
untuk moral, masih boleh melepaskan diri dengan berperoleh dan beramal di
negeri lain serta memungkinkan orang tersebut megulangi kesalahan yang sama.
c. Kesan Terhadap Integriti Dan Imej Peguam Syarie
Perbezaan
dan ketidakaturan sistem dan tahap kelayakan yang diperuntukkan di dalam
peraturan dan kaedah di negeri-negeri tertentu boleh menjurus kepada perbezaan
tahap kebolehan dan kualiti peguam-peguam syarie di antara dua buah negeri yang
memperuntukkan syarat kelayakan berbeza, contohnya ada negeri yang menetapkan
seorang peguam syarie mendapat latihan amali tertentu dan ada yang tidak.
Perkara
ini juga boleh menimbulkan gambaran di golongan orang awam, terutama yang
menggunakan khidmat Peguam Syarie membandingkan antara dua orang Peguam Syarie
yang beramal di negeri yang berbeza. Kalangan orang awam ini yang juga menjadi
pengguna perkhidmatan Mahkamah Syariah akan hilang keyakinan kepada Mahkamah
Syariah di negeri tertentu dan akan menukar permastautinan di negeri yang
mereka mempunyai andaian lebih baik dari negeri yang lain. Keseluruhannya,
orang awam akan sentiasa hilang keyakinan terhadap profession Peguam Syarie dan
Mahkamah di negeri-negeri tertentu.
KEPERLUAN
PENYEGERAAN KEWUJUDAN AKTA GUAMAN SYARIE
Penggubalan Akta Guaman Syarie yang sedang berjalan
sekarang ini adalah perlu bagi menaiktaraf profesionalisme di kalangan Peguam
Syarie di Malaysia ini. Bagi menjadikan profesion Peguam Syarie sebaris dengan
rakan mereka Peguam Sivil yang mempunyai akta khusus mereka sendiri iaitu Akta
Profesion Undang-Undang, 1976. Justeru, Akta Profesion Guaman Syarie ini adalah
amat diperlukan bagi Peguam Syarie agar dapat mengawalselia serta memantau
Peguam Syarie daripada pelbagai sudut.
Dengan adanya Akta tersebut maka pelbagai kebaikan yang
akan diperolehi, antaranya adalah;
1. MENYERAGAMKAN KAEDAH PENERIMAAN MASUK
PEGUAM SYARIE
Melihat sahaja daripada sudut penerimaan masuk yang
dilaksanakan oleh setiap negeri adalah berbeza memberi kesukaran terhadap
peguam syarie yang perlu memohon pada setiap negeri mengikut kepada sistem dan
syarat yang berlainan. Ini bermakna dengan kewujudan 14 buah negeri, maka
memerlukan 14 kali permohonan. Ini sebenarnya bukan sahaja menyukarkan Peguam
Syarie untuk beramal, malah mengelirukan masyarakat sekiranya ingin membuat
tuntutan kes di negeri yang berlainan.
Sebagai
contoh, sekiranya pihak-pihak berada di dua negeri yang berbeza, maka mereka
perlu mendapatkan Peguam yang mempunyai tauliah di kedua-dua negeri tersebut
atau menggunakan khidmat dua orang Peguam Syarie yang berbeza dan sedikit
sebanyak akan menimbulkan masalah kepada pihak yang terlibat.
Terdapat
beberapa negeri seperti negeri Selangor contohnya, menetapkan bahawa pemohon
dikehendaki memiliki Diploma Lanjutan Amalan Syariah atau setaraf sebelum
dibenarkan untuk memohon sijil amalan di negeri tersebut. Sedangkan pemohon
tersebut telah memiliki Ijazah Sarjana Muda Syariah dan kadangkala subjek yang
terdapat di dalam silibus diploma lanjutan tersebut telahpun dipelajari di
peringkat sarjana muda. Penetapan ini seringkali menjadi keluhan kepada
bakal-bakal peguam syarie yang baru kerana setelah berhempas pulas selama tiga
(3) hingga empat (4) tahun, kemudiannya perlu pula menyambung ke peringkat
diploma lepasan Ijazah semata-mata untuk memenuhi syarat yang ditetapkan.
Seharusnya
cara penerimaan masuk ini diseragamkan serta dipermudahkan memandangkan
profesion Peguam Syarie kini telah berkembang seiring dengan perkembangan
kes-kes di Mahkamah Syariah yang semakin rumit dan pelbagai.
Maka
dengan itu, penubuhan Akta Profesion Guaman Syarie adalah amat diperlukan untuk
mengawal selia serta memantau profesion Peguam Syarie di Negara ini
sekaligus kaedah pemilihan dan terima
masuk peguam syarie dapat diselaraskan dan diseragamkan supaya tidak bersifat
menganiaya bakal-bakal Peguam Syarie di negara ini.
2.
KEWUJUDAN
MAJLIS PEGUAM SYARIE
Penubuhan
Akta Guaman Syarie ini juga, maka akan terbentuk pula satu majlis yang akan
menjaga kebajikan dan mengawalselia Peguam Syarie melalui Majlis Peguam Syarie
Malaysia. Majlis ini turut berperanan sepertimana Majlis Peguam Malaysia yang
di tubuhkan di bawah Undang-undang 1976, contohnya melevi yuran daripada Peguam
Syarie yang telah diterima masuk dalam sesuatu tahun mengikut kadar yang
ditetapkan, melantik jawatankuasa-jawatankuasa bagi maksud yang munasabah oleh
Majlis Peguam Syarie Malaysia, mengadakan kemudahan-kemudahan, memaju dan
menjaga kepentingan Peguam Syarie yang menjadi anggota Majlis Peguam Syarie
Malaysia dan sebagainya
Dengan
kewujudan Akta ini juga, kedudukan dan martabat Peguam Syarie dapat
ditingkatkan sebagai pihak yang penting dalam melicinkan perjalanan proses
keadilan di Mahkamah. Taraf Profesion Peguam syarie juga akan lebih dimuliakan
setanding kedudukan peguam cara dan peguam bela di Mahkamah Sivil yang dikawal
selia di bawah Akta Profesion Undang-undang, 1976. Apabila wujudnya dan
dikuatkuasakan Akta itu, maka Majlis Peguam Syarie turut boleh ditubuhkan yang
bertujuan mengawal selia pengeluaran sijil amalan untuk setiap negeri, menjaga
rekod peguam syarie, memastikan penerimaan masuk peguam syarie yang selaras
serta dapat menjaga kebajikan ahli seperti sahabat mereka Peguam Sivil.
3. KEBAJIKAN PEGUAM SYARIE TERPELIHARA
Dengan
kewujudan Majlis Peguam Syarie yang bertanggungjawab dalam menjaga kebajikan
dan mengawalselia Peguam Syarie dan dengan itu kebajikan mereka akan terjaga.
Contohnya dalam melevi yuran daripada Peguam Syarie yang telah diterima masuk
dalam sesuatu tahun mengikut kadar yang ditetapkan, melantik
jawatankuasa-jawatankuasa bagi maksud yang munasabah oleh Majlis Peguam Syarie
Malaysia, mengadakan kemudahan-kemudahan, memaju dan menjaga kepentingan Peguam
Syarie yang menjadi anggota Majlis Peguam Syarie Malaysia dan sebagainya.
4. TATATERTIB DAN DISIPLIN PEGUAM SYARIE DAPAT DIKAWAL
Pada
masa kini, kebanyakan negeri hanya mempunyai kaedah-kaedah Peguam Syarie negeri
dan ianya hanya mengandungi cara perlantikan Peguam Syarie sahaja serta tidak
mengandungi perkara yang berkaitan dengan tatatertib dan disiplin seorang Peguam
Syarie.
Situasi
ini sebenarnya menyebabkan jika terdapat Peguam Syarie yang melanggar etika Peguam
Syarie ataupun melakukan sesuatu perkara yang tidak wajar seperti menipu
anakguam, membawa pembuktian palsu, mengenakan caj yang tidak munasabah dan
sebagainya, tidak ada badan tertentu mempunyai kredibiliti untuk mengambil
tindakan yang sepatutnya terhadap Peguam Syarie terbabit. Rentetan daripada
itu, ianya akan menyebabkan segelintir Peguam Syarie dengan bebas melakukan
kesalahan tanpa diambil sebarang tindakan dan seterusnya menjejaskan imej Peguam
Syarie.
Pada
masa ini, ada negeri-negeri di Malaysia tidak mempunyai Enakmen khas berkaitan
Profesion Guaman Syarie. Kebanyakan negeri hanya mempunyai kaeda-kaedah peguam
syarie negeri hanya mengandungi cara perlantikan peguam syarie sahaja dan tidak
mengandungi perkara berkaitan dengan tatatertib dan disiplin seorang peguam
syarie.
Bermakna,
sekiranya terdapat Peguam Syarie yang terbabit dengan salah laku serta
melakukan sesuatu perkara yang tidak wajar seperti menipu anakguam, membawa
pembuktian palsu, mengenakan caj tidak munasabah dan sebagainya, tidak ada
badan tertentu mempunyai kredibiliti untuk mengambil tindakan terhadap Peguam
Syarie yang terbabit. Ini sekaligus menyebabkan segelintir Peguam Syarie dengan
bebas melakukan kesalahan dengan sewenang-wenangnya tanpa diambil sebarang
tindakan dan akan menjejaskan imej Peguam Syarie.
Oleh
yang demikian, dengan kewujudnya Akta Profesion Guaman Syarie yang mengandungi
“Amalan, Etika, Kelakuan dan Disiplin Profesion Guaman Syarie” tersebut nescaya
ianya dapat membantu pelanggan membawa kes salah laku Peguam Syarie kerana
badan ini akan mempunyai kredibiliti untuk mengambil tindakan disiplin terhadap
Peguam terbabit.
Di
bawah bahagian tersebut, setiap Peguam Syarie akan dikawal selia daripada segi
perjalanan akaunnya, bayaran-bayaran yang ditetapkan, etika sebagai seorang Peguam
Syarie dan cara penggantungan seseorang Peguam Syarie dari menjalankan tugasnya
sebagai seorang Peguam Syarie kerana melakukan sesuatu kesalahan di bawah Akta.
Di
bawah Akta setiap Peguam Syarie akan dikawal selia dari segi:
v Laporan
akauntan bagi tujuan pembaharuan Sijil Amalan Tahunan;
v Tindakan
sengaja Peguam Syarie yang bertindak sebagai ejen;
v Wang
kena dibayar kepada anak guam;
v Tindakan
yang boleh di ambil terhadap Peguam Syarie yang bersalah;
v Cara
penggantungan Peguam Syarie daripada menjalankan amalan;
v Cara
mengambil dokumen yang masih dalam milikan Peguam Syarie bagi tujuan sesuatu
aduan yang dikemukakan kepada Majlis Peguam Syarie;
v Cara
mengambil harta dalam milik Peguam Syarie jika dia seorang bankrap yang belum
dilepaskan;
v Kebertanggungan
wakil diri seseorang Peguam Syarie atas perbuatan-perbuatan Peguam Syarie itu;
dan
v Tatacara
sesuatu aduan yang hendak dibuat terhadap seseorang Peguam Syarie atau pelatih.
Dengan
kewujudan Akta Profesion Guaman Syarie di peringkat Persekutuan, maka ianya
akan memudahkan masyarakat umum yang ingin menggunakan khidmat guaman di
Mahkamah Syariah kerana seseorang yang telah melantik Peguam Syarie tidak perlu
untuk melantik Peguam Syarie yang berlainan untuk menjalankan kes di negeri
yang berlainan. Berbanding dengan masa kini yang mahu atau tidak, seseorang
yang telah melantik Peguam Syarie, perlu melantik peguam yang lain sekiranya
peguam yang dilantik tidak mempunyai pentauliahan bagi negeri yang lain.
5. MENINGKATKAN TAHAP PROFESIONALISME PEGUAM SYARIE
Kewujudan
Akta Guaman Syarie adalah merupakan
cita-cita seluruh Peguam Syarie yang ada di negara ini. Kewujudan Akta Guaman
Syarie serta Majlis Peguam Syarie secara tak langsung akan meninggikan
kedudukan Peguam Syarie seperti mana rakan sejawat mereka di guaman sivil.
Terdapat dua jenis Peguam Syarie dari sudut kelayakan
mereka untuk diterima masuk sebagai Peguam Syarie. Pertama Peguam Syarie yang berkelulusan
Syariah dan satu lagi Peguam Syarie yang telah diterima masuk sebagai
Peguambela Peguam cara. Terdapat keadaan berbeza di mana Peguam Syarie yang
bukan lepasan undang-undang tidak boleh beramal di Mahkamah Sivil tetapi Peguam
Sivil yang mempunyai lesen Peguam Syarie, boleh pula beramal di Mahkamah
Syariah.
Peguam Sivil tertakluk kepada Akta Profesion Guaman 1976.
Dalam Seksyen 3 dan 11 menyatakan bahawa orang berkelayakan yang boleh diterima
sebagai Peguam bela dan Peguam cara antaranya adalah lepasan ijazah Sarjana
Muda Undang-Undang Universiti Malaya, Universiti Malaya di Singapura,
Universiti Singapura atau Universiti Kebangsaan Singapura; seorang
barrister-at-law England; atau orang yang mempunyai apa-apa kelayakan lain
sebagaimana yang diisytiharkan oleh Lembaga melalui pemberitahuan dalam Warta,
berumur 18 tahun ke atas, berkelakuan baik, tidak diisytiharkan bankrap dan
lain-lain.
Ini menunjukkan Akta ini tidak mengiktiraf Peguam Syarie
yang mendapat kelulusan Syariah dari mana-mana Institut Pengajian Tinggi
tempatan untuk diterima sebagai Peguam bela dan Peguam Cara. Ini memberi kesan
sehingga kepada Peguam Syarie tidak boleh diterima sebagai rakan kongsi dan
tidak dianggap Peguam yang boleh diletak namanya di dalam ‘letter head’ firma
guaman Peguam Sivil. Perbezaan ketara ini menampakkan bagaimana secara langsung
dan tidak langsung kedudukan Peguam Syarie yang tidak dianggap setara dengan
rakan mereka Peguam Sivil.
KESIMPULAN
Peguam Syarie adalah seseorang yang
menjadi peguam membela anak guamannya di Mahkamah Syariah di dalam kes-kes yang
Mahkamah Syariah mempunyai bidangkuasa. Bidangkuasa ini merujuk kepada kuasa
yang diberikan oleh Perlembagaan Malaysia yang telah meletakkan undang-undang
Islam di bawah Jadual Sembilan, Senarai 2, Senarai Negeri yang menjadikan
segala hal-hal berkaitan dengan agama Islam adalah terletak di bawah negeri
masing-masing. Bidangkuasa yang diperuntukan adalah terhad memfokuskan terhadap
undang-undang diri serta undang-undang keluarga Islam.
Dari sudut jenayah pula, bidangkuasa jenayah juga terhad
sebagaimana yang diperuntukan di dalam Akta Mahkamah Syariah (bidangkuasa
jenayah), 1988 yang menghadkan hukuman yang boleh dikenakan terhadap pesalah
yang terlibat dengan jenayah syariah iaitu denda tidak melebihi RM5,000.00,
penjara tidak melebihi 3 tahun serta sebatan tidak melebihi 6 kali sebatan.
Di Malaysia, terdapat dua jenis Peguam Syarie dari sudut
kelayakan mereka untuk diterima masuk sebagai Peguam Syarie. Pertama Peguam
Syarie yang berkelulusan Syariah dan satu lagi Peguam Syarie yang telah
diterima masuk sebagai Peguambela Peguam cara. Terdapat keadaan berbeza di mana
Peguam Syarie yang bukan lepasan undang-undang tidak boleh beramal di Mahkamah
Sivil tetapi Peguam Sivil yang mempunyai lesen Peguam Syarie, boleh pula
beramal di Mahkamah Syariah.
Oleh
itu skop kerja bagi Peguam Syarie yang hanya berkelululusan syariah adalah
terhad berbanding rakan-rakan Peguam Syarie yang telah diterima masuk sebagai
peguambela dan peguamcara.
Tambahan
pula dari sudut perundangan di Malaysia tiada Akta khusus yang seragam bagi Peguam
Syarie. Justeru, Akta Guaman Syarie adalah merupakan cita-cita seluruh Peguam Syarie yang ada di
negara ini. Kewujudan Akta Guaman Syarie serta Majlis Peguam Syarie secara tak
langsung akan meninggikan kedudukan Peguam Syarie seperti mana rakan sejawat
mereka di guaman sivil.
Akta
yang dicadang akan menyeragamkan tahap kebolehan dan intergriti Peguam Syarie
seluruh Malaysia dan diharap dapat memberi keyakinan kepada orang awam apabila
mengguna khidmat Peguam Syarie dalam tindakan di Mahkamah Syariah. Dengan
peubahan-perubahan yang ingin dilakukan, seharusnya akan memberikan satu
lembaran baru kepada Peguam Syarie di Malaysia serta dapat memartabatkan dan
meletakan Peguam Syarie ini seiring dengan Peguam Sivil.
Apabila
wujudnya Akta Profesion Guaman Syarie ini, maka semua pengamal-pengamal
undang-undang yang mahu menjadi Peguam Syarie akan diterima masuk melalui satu
badan khusus yang akan diwujudkan oleh Akta iaitu Lembaga Peguam Syarie yang
berperanan sebagai bagi mengadakan cara-cara seseorang untuk diterima masuk
sebagai Peguam Syarie di Malaysia.
Dengan
adanya Akta Profesion Guaman Syarie Malaysia juga akan mewujudkan Majlis Peguam
Syarie yang sama seperti Majlis Peguam Malaysia dibawah Akta Profesion
Undang-udang 1976 dan akan mengimbangi pandangan Majlis Peguam Malaysia yang
pada selalunya tidak berpihak kepada Islam serta membantu Majlis Raja-raja
mempertahankan Islam setiap masa.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan